Focus – 3 niveaus

Door de digitalisering en de 24-uurs economie zijn veel natuurlijke herstelmomenten voor lichaam en geest in de verdrukking geraakt. De hoeveelheid prikkels die we dagelijks te verwerken krijgen zijn sinds de jaren 80 vervijfvoudigd en staat inmiddels gelijk aan zo’n 174 kranten per dag. Tegenover deze toename van stress moet echter ook ontspanning staan, zodat stresshormonen niet te lang actief blijven en je brein tot rust en herstel komt. En met de hoeveelheid prikkels die we dagelijks te verwerken krijgen is dat erg lastig. Werkstress neemt steeds meer toe en onze concentratie neemt af. Wat kun je hiertegen doen? In dit artikel gaan we in op breinherstel, om optimaal te kunnen focussen.

Om ons denkvermogen te kunnen benutten moeten we kunnen focussen. Om te herstellen van mentale inspanning moeten we kunnen ontfocussen. De aard van de taak – hoeveel tijd het kost, samenhang met andere taken, routine of complexe taak – bepaalt het focusniveau.

De drie niveau’s van focus:

1. Ontfocussen

Dit is de breinherstel modus, waarbij je niet bezig bent met een taak. Hieronder valt bijvoorbeeld een taak met lichte aandacht, dagdromen, uit het raam staren, etc.

2. Schakelfocus

Wanneer je diverse, niet al te complexe taken door elkaar afwisselt, staat je brein in de 2e versnelling.

3. Diepe focus

Wanneer je bezig bent met denkwerk of een complexe taak die diepe concentratie en aandacht vraagt.

De meeste van ons brengen het grootste deel van de dag door met veel schakelen tussen taken. Het eerste niveau komt steeds minder als vanzelf voor, ook in het werk. Daarmee neemt het aantal rustmomenten voor het brein af. De rust van het eerste niveau van focusgeven wij op aan prikkels, waardoor wij automatisch in het tweede niveau worden gezogen, het vele schakelen. In deze versnelling wordt je urgentieverslaving bevredigd. Juist in tijden van stress en (werk)drukte is de verleiding groot om te blijven schakelen, waardoor ook het noodzakelijke 3^e niveau niet wordt bereikt. Een evenwichtige belasting van het brein vraagt bewustzijn en planning.

Willen we ons denkend brein optimaal benutten, zullen we moeten leren hoe we onze mentale inspanning doseren. Het brein functioneert net als de rest van ons lijf: ook spieren moeten na forse inspanning ontspannen en herstellen om vervolgens weer te kunnen pieken. Het vermogen om te kunnen focussen (mentale inspanning) is het grootst als wij dit afwisselen met regelmatig volledig ontfocussen (mentale ontspanning). In het digitale tijdperk vraagt dit om maatregelen; elk leeg moment vullen wij met apps kijken, nieuws en berichten checken etc. We zullen de informatie- en prikkelstroom die op ons afkomt bewuster moeten leren managen.

Er zijn verschillende dingen die wij bewust of onbewust doen die veel stress opleveren en ten koste gaan van onze productiviteit, creativiteit, efficiëntie, nauwkeurigheid en energie:

1. Multitasken
2. Altijd ‘aan’ staan
3. Te weinig slapen
4. Haast en spoed

Tips voor meer focus

• Realiseer je dat de gemiddelde aandachtsspanne van volwassen 30-45 minuten Richt je werkdag dus op die manier in.
• Als je multitaskt is je aandacht spanne maximaal 10 minuten. Multitasken is dus niet efficienter dan een taak eerst afronden, voordat je aan de volgende begint.
• Maak een aandachtsagenda: bepaal je natuurlijke aandachtspiek en plan daaromheen de activiteiten die concentratie nodig hebben. Voor de meeste mensen is dit in de ochtend. Start met de aandachtsintensieve activiteiten (als je in focus bent) en daarna minder aandachtsintensieve activiteiten. Wanneer je aandacht het slapst is (na de lunch, einde van de dag) kun je gaan brainstormen of creatief denken. Vermoeidheid heeft namelijk een positief effect op je creativiteit.
• Beperkt focustijd tot een realistische hoeveelheid en plan daarna telkens een moment voor niet-bewuste aandacht (dagdromen, mindwanderen)
• Begin met de mentaal meest belastende taak en daarna de minder belastende taken. Laat de belasting afnemen en las korte rustpauzes in na iedere taak.
• Werk met tijdsdoelen. Stel niet alleen inhoudelijke doelen, maar ook tijdsdoelen. Wat wil ik bereiken in welke tijd. Richtlijn: 30 minuten concentratietijd, paar minuten verveeltijd.
• Las (verveel)pauzes in.
• Werk met een goede lichaamshouding. Zit rechtop met een rechte rug en nek, dan krijgen je longen meer ruimte om zuurstof op te nemen voor de hersenen, wat zorgt voor meer focus.
• Als je niet per se hoeft te zitten, ga dan staan of lopen.
• Wat ook kan helpen om de aandacht te richten is een aandachtsritueel. Rituelen helpen je om je geest voor te bereiden op wat er komen gaat.