Psychische problemen: deel je ze op het werk?

Bijna de helft van alle Nederlanders krijgt in zijn of haar leven te maken met een psychische aandoening. De gevolgen daarvan zijn niet alleen privé merkbaar, maar ook op het werk. Helpt het om in een zakelijke sfeer open te zijn over wat er speelt? En zo ja, hoe pak je dat aan?

Schaamte om te delen

‘Het lastige is dat collega’s niet aan je kunnen zien dat je ziek bent’, zegt Marleen (51). Ze kampte twee jaar geleden met psychische klachten, voortkomend uit een lichamelijke aandoening. Een wolk van somberheid, angst en gedachten over de toekomst hing als een zwarte schaduw over haar heen.

Ondanks haar klachten ging Marleen gewoon naar het werk. De structuur hielp tegen de angst. Op haar werk vertelde ze weinig over haar problemen. Ze schaamde zich en hield het liever voor zichzelf.

Achteraf kwam het besef dat het delen van haar problemen beter was geweest. Door het niet te bespreken ging ze over haar eigen grenzen, wat haar herstel in de weg zat. ‘Ik denk dat het mede daardoor zo lang heeft aangehouden.’

Openheid is belangrijk

De afweging om wel of niet over een psychische aandoening te vertellen is voor veel mensen ingewikkeld. Evelien Brouwers, bijzonder hoogleraar Psychische Gezondheid en Duurzame Inzetbaarheid in Arbeid aan Tilburg University, doet veel onderzoek naar dit onderwerp. Zij zegt hierover: ‘Het is ontzettend belangrijk voor mensen om zichzelf te kunnen zijn. Je wilt geen masker op hoeven, want dan loop je nog meer op je tenen. Maar openheid kan ook nadelen hebben. Dat je niet in aanmerking komt voor promotie, doordat men denkt dat je dat niet aankunt. Dat collega’s je negeren of over je roddelen. Of zelfs dat je je baan verliest.’Hoe groot de drempel voor het delen van je problemen ook is, openheid heeft meestal een positief effect.

Anita, moeder van twee kinderen en teamleider in een laboratorium, is werkambassadeur van de stichting Samen Sterk zonder Stigma. Ze deed haar verhaal op haar werk: ‘Sindsdien komen collega’s naar me toe met hun verhaal. Ik bied ze een luisterend oor en kan soms met ze meedenken.’ Anita vindt het ontzettend waardevol dat ze dit voor hen kan betekenen. ‘Vanbinnen voel ik zo sterk dat ik iets “moet” doen met mijn ervaring.’

Voordelen van openheid

Een groot onderzoek van Brouwers, ‘To Disclose or Not to Disclose’, onder zowel werknemers met psychische problemen als hr-managers, werkgevers en re-integratieprofessionals, noemt vier grote voordelen:

• Openheid kan leiden tot begrip en zo werkrelaties verbeteren
• Jezelf mogen zijn is belangrijk voor je welzijn
• De werkgever kan de werknemer tot steun zijn
• Openheid kan bijdragen aan een inclusievere werksfeer

Brouwers: ‘Pas als een leidinggevende weet wat er speelt, kan hij of zij ondersteuning bieden. Dat kan emotionele steun zijn, maar ook het doen van aanpassingen op de werkvloer. Daar gaat een grote preventieve werking van uit: als mensen zich goed voelen, functioneren ze beter en kunnen ze hun energie aan hun werk besteden.’

5 Tips

1. Wees terughoudend Er zijn veel vooroordelen over psychische problemen. Als jouw klachten je werk niet beïnvloeden, kun je beter voorzichtig zijn met openheid.
2. Denk na over de timing Openheid tijdens een sollicitatiegesprek leidt er vaak toe dat je niet wordt aangenomen. Verstandig is om dingen pas te delen nadat je ergens een tijdje werkt en een band met mensen hebt opgebouwd.
3. Wees selectief Vertel niet iedereen over je psychische aandoening, maar kies mensen uit die je vertrouwt en waarvan je denkt dat ze je kunnen helpen. Een betrouwbare leidinggevende kan hiervoor de juiste persoon zijn.
4. Denk na over de boodschap Je hele medische dossier op tafel gooien is niet nodig. Benadruk vooral wat jij nodig hebt om je werk goed te kunnen doen.
5. Toon begrip voor je werkgever Een samenwerking komt van twee kanten. Geef aan wat jij zelf gaat bijdragen aan een goede samenwerking.

Bronnen:
Tilburg University, Samen Sterk zonder Stigma en ‘Hoe ga je om met psychische problemen op het werk’, publicatie verschenen in NRC in december 2020.