Rouw op de werkvloer: 11 praktische tips voor leidinggevenden om werknemers te steunen

Als je denkt aan rouw voelt dat misschien als een privé zaak. Maar, of je nu wilt of niet, rouw en werk zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Hoe je als organisatie omgaat met rouwende werknemers compliceert of faciliteert het rouwproces. Wanneer rouwenden met hun emotie ook op werk terecht kunnen dan zorgt dat ervoor dat ze het verdriet kunnen toelaten en de gebeurtenis beter verwerken. Omdat je een groot verschil kunt maken tijdens een toch al moeilijke periode, willen we je in dit artikel graag tips geven over hoe om te gaan met rouw  op de werkvloer.

40% van de werknemers die na een verlies weer zijn gestart met de re-integratie meldt zich na korte tijd weer ziek wanneer er geen ruimte is op werk om verdrietig te zijn

Rouw op de werkvloer komt in verschillende vormen. (1) Denk aan beroepen waarin het professioneel omgaan met sterven onderdeel is van je baan; gezondheidszorg, ouderenzorg, uitvaartwereld, slachtofferhulp, de politieman die als eerst op de plek van het misdrijf komt maar ook notarissen of loketbedienden bij de bank waar rekeningen worden geblokkeerd omdat iemand sterft. (2) Dan kan er rouw zijn omtrent het verliezen van je baan of je functie door een reorganisatie. (3) Misschien overlijdt er wel een directe collega waar je meer tijd mee spendeerde dan je gezin omdat je 40uur per week naast elkaar zat op kantoor. (4) Denk ook aan verliezen binnen het gezin van je collega’s; misschien verliest een goede collega wel een prille zwangerschap en zie je hoeveel verdriet dit oproept. (5) Tot slot; verlies in privé sfeer die je meebrengt naar de werkvloer. We hebben het in dit artikel voornamelijk over dit laatste.

We begrijpen dat het ingewikkeld kan zijn. Leidinggevenden hebben vaak niets geleerd over hoe om te gaan met rouw op de werkvloer, tenzij zij verlies kennen vanuit hun eigen leven. Daarnaast sta je als leidinggevende iedere dag voor de uitdaging om balans te vinden tussen productiviteit en het emotioneel welzijn van je werknemers. Rouw en verdriet belemmert de concentratie en beslissingsvaardigheid en daarmee vermindert het ook de productiviteit. Weg balans. Wanneer je er onvoldoende aandacht aan besteed kunnen de kosten hoog zijn; demotivatie, gevoelens van hopeloosheid, langdurige uitval, moeilijk om nieuwe mensen te werven wanneer je de naam hebt een niet-zorgzame organisatie te zijn. Bovendien blijft een inadequate reactie vaak een eigen leven leiden bij de werknemer en kunnen reacties van leidinggevenden een langdurig effect hebben op de gezondheid van de organisatie.

Goed, lijkt me voldoende motivatie om hier wél wat mee te doen. Het goede nieuws is; de gevoeligheid van collega’s, maar vooral van leidinggevenden, heeft fundamentele invloed op de rouwervaring. Ook draagt flexibiliteit in de aanpassing van werk bij. Hoe beter de organisatie reageert, hoe sneller de werknemer zich weer kan richten op het bijdragen aan de werkzaamheden. Een meelevende benadering bevordert onderlinge relaties. Een persoon in rouw zal zich meer gemotiveerd voelen in de toekomst als zijn of haar werkomgeving heeft ervaren als een bron van hulp.

Tips om rouwende medewerkers te ondersteuenen:

1. Bezoek je werknemer thuis voordat hij/zij het werk hervat. Vraag dan niet wanneer hij/zij aan het werk gaat maar, als je al naar werk wilt vragen; vraag dan wanneer hij/zij er aan toe is om de werkzaamheden te bespreken.
2. Wanneer iemand voor het eerst terugkomt op de werkvloer; ontvang diegene in persoonlijke sfeer. Laat hem/haar niet alleen op werk komen of direct binnenkomen in een grote kantoortuin. Begeleid iemand naar zijn/haar werkplek en maak ruimte om te bespreken hoe het gaat alvorens het werk start.
3. Pas eventueel de werktaken aan, maar doe dit in overleg met je werknemer. Informeer of er extra ondersteuning nodig is, bepaalde taken tijdelijk overgedragen moeten worden of wat kan bijdragen aan terugkomst. Bijvoorbeeld een uur later beginnen kan bij slecht slapen al veel uitmaken, of de optie om naar huis te kunnen gaan wanneer je het werk even niet meer aan kunt.
   Het is goed om je te bedenken dat een werknemer dit mogelijk ook nog nooit eerder heeft meegemaakt. Het kan dus zijn dat hij/zij moeite heeft met bedenken wat helpend kan zijn, simpelweg omdat dat niet duidelijk is. Ga hierover met elkaar in gesprek of denk mee over welke stappen kunnen helpen om dit uit te zoeken. Zoals bijvoorbeeld een wekelijks evaluatie moment of de werkzaamheden nog passend zijn bij de situatie, gesprekken met een professional of middels het doen van de module rouw en verlies)
4. Breng het onderwerp openhartig ter sprake. Iemand huilt niet omdat je erover begint, maar omdat er verdriet is.
5. Zeg niet dat je het gevoel begrijpt, maar luister naar hoe het voor hem of haar voelt op dat moment.
6. Realiseer je dat verlies pas na ruime tijd kan doordringen. Het is niet ongewoon dat het na enige tijd juist moeilijker wordt dan in het begin. Rouw is vaak geen lineair proces.
7. Vermijd een aanbod als “je mag me altijd bellen”. Neem regelmatig zelf contact op en wacht niet op het initiatief van de rouwende. Mensen die rouwen hebben de kracht niet.
8. Luister 80% van de tijd en praat zelf 20% van de tijd. Weinig mensen nemen de tijd om te luisteren naar iemands verlies. Neem hier de tijd voor.
9. Forceer de rouwende niet in een rol door te zeggen: “je doet het goed”. Geef hem of haar ook de kans om negatieve gevoelens te hebben, zonder dat ze jou daarmee teleurstellen.
10. Houd een kalender bij van dagen van verdriet. Iedere dag kan een dag zijn om te rouwen. Echter helpt het om bij (ver)jaardagen of sterfdagen niet te doen alsof het een normale werkdag is. Een kaartje of opmerking als ‘’we denken vandaag aan jou/degene die je mist’’ kan wonderen doen.
11. Stel eventueel een rouwprotocol op voor leidinggevenden. Bedenk binnen de organisatie hoe je om wilt gaan met rouw. Dit protocol moet er juist niet toe leiden dat regels de boventoon voeren, maar zorgt er wel voor dat je zaken niet vergeet in roerige tijden. Denk bijvoorbeeld aan vragen als; wie gaat er naar de uitvaart, wie heeft contact met de nabestaanden, wat doe je met taken die niet opgepakt kunnen worden tijdelijk, welke ondersteuning vinden we dat we moeten bieden aan onze werknemers, wie zorgt voor het waarnemen van taken, hoe communiceren we dit binnen het bedrijf, etc.

Bron: Manu Keirse – helpen bij verlies en verdriet – een gids voor het gezin en de hulpverlener.