Rust in je hoofd

Wanneer we piekeren, hebben we een aaneenschakeling van gedachten en beelden, die negatief zijn, en grotendeels oncontroleerbaar. Het piekeren is een poging om problemen op te lossen. Deze problemen hebben een onzekere uitkomst, maar minstens één scenario is negatief (een doemscenario). Als gevolg daarvan ervaren we bij het piekeren vaak een gevoel van angst.  

Het verschil tussen nadenken en piekeren is dat nadenken leidt tot een oplossing, terwijl er bij piekeren sprake is van een eindeloze reeks gedachten die maar door je hoofd blijven gaan. Die gedachten beginnen vaak met de woorden ‘Wat als…?’ en ‘Stel dat…?’​. Wanneer we piekeren hebben we het gevoel geen controle meer over onze gedachten te hebben en het piekeren niet vrijwillig kunnen stoppen. Daarbij gaat piekeren vaak over scenario’s in de toekomst. Wanneer we eerdere gebeurtenissen ‘herkauwen’ en daar negatieve gedachten over hebben, noemen we dit rumineren. Daarbij speelt vaak de vraag: ‘waarom moet mij dit overkomen?’.  

Wanneer iemand vastloopt in het gepieker en hier in het dagelijks leven last van heeft, spreken we van een piekerstoornis.  

​Waarom we ’s nachts meer piekeren 

‘s Nachts piekeren we vaak meer. We liggen naar het plafond te staren en ons hoofd draait overuren. Dit is geen toeval, maar evolutionair zo bepaald. We kunnen in het donker minder goed zien, daarom zijn we alerter op gevaar en geneigd om sneller negatieve gedachten en angst te ervaren. Ook onze schrikreactie is heftiger in het donker, puur voor onze veiligheid. 

Ieder mens piekert  

Volgens psycholoog Steven Hayes is piekeren over alledaagse zaken iets wat bij het leven als mens hoort en we moeten zien te accepteren. Piekeren is namelijk een vorm van verborgen kwetsbaarheid, omdat wij mensen lief kunnen hebben en waarde hechten aan zaken in ons leven.  Dit zorgt ervoor dat we bezorgdheid ervaren over deze zaken, omdat we er vaak ook geen controle over hebben. Relaties staan dan ook met stip op nummer 1 van de piekerthema’s.  ​ 

Relativeren helpt 

Vaak is piekeren van een mug een olifant maken. Uit onderzoek blijkt dat slechts 15% van de dingen waar we ons zorgen over maken werkelijkheid worden en 80% van de dingen die werkelijkheid worden, blijken makkelijker op te lossen dan gedacht.​ De gedachte ‘het komt vast goed’ is dus best een realistische gedachte in veel gevallen.  

“We lijden meer door onze verbeelding dan door de werkelijkheid” – Filosoof Seneca 

Tips voor meer rust in je hoofd:  

• Piekeren is gedrag dat wordt versterkt wanneer je weer piekert, daarom is het belangrijk om hier bewust op te zijn en het gedrag te doorbreken door de keuze te maken om hiermee te stoppen.​ Wees dus alert op piekergedachte, en vind een manier om de gedachtenstroom te onderbreken. Bedenk hiervoor een persoonlijk mantra, bijvoorbeeld: ‘stop’ of ‘vandaag even niet’.  
• De natuur is een goede antipieker omgeving. Ga dus eens vaker de natuur in. ​ 
• Piekerkwartier: Neem een kwartier per dag de tijd om je gedachten op te schrijven.​ De eerste 10 minuten schrijf je alles op wat er in je opkomt, zonder filter. Als er even niets komt, wacht je even af. Misschien komt er nog wat?​ Daarna ga je 5 minuten structureren. Welke gedachten horen bij elkaar? Waar wil je je partner een vraag over stellen? Wil je met iemand ergens over praten? Waar wil je wat langer bij stilstaan?​

Rust in je hoofd

Meer rust in je hoofd krijg je met de hoeveelheid prikkels die we dagelijks te verduren krijgen niet vanzelf. Om het piekergedrag af te leren, is het dan ook nodig om hier bewust mee aan de slag te gaan. Stel jezelf een doel en termijn en ga aan de slag!