Wat is een trauma?

Naar schatting maakt tussen de 52% en 82% van de Nederlanders ooit in hun leven een schokkende gebeurtenis mee. Denk bij een schokkende gebeurtenis bijvoorbeeld aan seksueel misbruik, fysiek geweld of een ongeluk. Niet iedereen ontwikkelt een trauma na het meemaken van een dergelijke schokkende gebeurtenis, maar sommige mensen kunnen er last van blijven houden en ontwikkelen een posttraumatische stressstoornis.

Direct na de schokkende gebeurtenis is het normaal dat mensen stress ervaren. Wanneer de klachten niet afnemen, minstens een maand blijven aanhouden, kan de diagnose PTSS worden vastgesteld. Mensen kunnen een trauma ontwikkelen na één keer iets schokkends te hebben meegemaakt, het gaat dan om eenvoudig trauma. Het kan ook zijn dat iemand langdurig wordt blootgesteld aan nare gebeurtenissen, bijvoorbeeld wanneer er sprake is van huiselijk geweld of seksueel misbruik. Hierbij spreken we van meervoudig trauma. Wanneer er sprake is van PTSS-klachten in combinatie met interpersoonlijke problemen na herhaaldelijke en langdurige blootstelling aan trauma, kan een complexe PTSS ontstaan.

Symptomen van PTSS

PTSS kenmerkt zich door herinneringen aan de traumatische gebeurtenis die zich ongewenst blijven opdringen in de vorm van herbelevingen. Denk daarbij bijvoorbeeld aan nachtmerries of flashbacks. Een ander kenmerk is vermijdingsgedrag. Mensen met een PTSS proberen vaak allerlei triggers die aan het trauma doen denken te vermijden, denk hierbij bijvoorbeeld aan gespreksonderwerpen, mensen, plekken of situaties. Daarnaast is er sprake van negatieve veranderingen in gedachten en stemming. Denk hierbij aan wantrouwen, schuld, schaamte en een negatief zelfbeeld en/of wereldbeeld. Het laatste belangrijke kenmerk is hyperalertheid, zoals prikkelbaarheid, altijd op je hoede zijn en slaapproblemen.

Behandeling

Er zijn verschillende behandeltechnieken die kunnen worden ingezet voor de behandeling van PTSS-klachten. Tot nu toe is het meeste wetenschappelijke onderzoek gedaan naar cognitieve gedragstherapie en EMDR-therapie. Deze behandelvormen zijn op dit moment de richtlijn voor behandeling van PTSS volgens het Trimbos Instituut.

Exposure therapie is een therapievorm waarbij iemand wordt blootgesteld aan de traumatische herinnering. Kenmerkend voor een PTSS is namelijk dat mensen herinneringen aan het trauma en de triggers die daarbij horen zo veel mogelijk proberen te vermijden. De herinnering gaat immers gepaard met veel angst. Op de korte termijn helpt vermijding om de angst te verminderen, maar op de lange termijn wordt de angst alleen maar groter. Tijdens imaginaire exposure wordt iemand gevraagd de traumatische herinnering met gesloten ogen in detail te vertellen, eventueel met behulp van triggers zoals een foto. Het doel van de exposure is om de angstverwachting die iemand heeft ten aanzien van het aangaan van de herinnering en het geconfronteerd worden met triggers te ontkrachten, zodat de angst zal afnemen.

Eye Movement Desensitization and Reprocessing, afgekort EMDR, is een kortdurende therapievorm met als doel de emotionele lading van een traumatische herinnering te verminderen. Je vergeet dus niet wat er gebeurd is, maar de herinnering zal zich niet meer ongewenst opdringen en een minder sterke emotionele reactie oproepen. Tijdens de EMDR wordt gezocht naar het moment in de herinnering aan het trauma wat de meeste spanning oproept. Er wordt gevraagd om dit beeld in gedachten te nemen terwijl de behandelaar tegelijkertijd afleidende stimuli aanbiedt, zoals oogbewegingen. Op deze manier moet het werkgeheugen veel informatie tegelijkertijd verwerken. Er komt steeds minder ruimte voor het beeld en deze zal uiteindelijk vervagen.

Wat kan je zelf doen?

Wanneer je jezelf herkent in bovenstaande klachten of het vermoeden hebt dat er sprake zou kunnen zijn van PTSS, is het verstandig om niet te lang te wachten met het inschakelen van professionele hulp. De klachten gaan namelijk meestal niet vanzelf over en kunnen het dagelijks functioneren ernstig belemmeren.