Verdriet en verlies zijn de keerzijde van liefde

Rouw is een proces dat niet alleen toe te kennen is aan het verliezen van een dierbare maar ook aan het verliezen van een baan, beperkingen naar aanleiding van veranderingen in gezondheid, relatiebreuk, gemis van iets dat nooit geweest is of zal komen, verandering in overtuigingen of het ontbreken van toekomstperspectief. Manu Keirse, klinisch psycholoog, doctor in de geneeskunde en de expert in België en Nederland als het om verdriet, verlies en de laatste levensfase gaat, zegt “rouw is verlies overleven in plaats van verwerken”. Dit houdt in dat verlies en gemis niet kleiner of minder wordt maar dat je er omheen kan leren leven.

Alleen hoe weet je of je hier klaar voor bent, hoe doe je dat en waar begin je?

Rouw kan je overspoelen als een emotionele tsunami en ervoor zorgen dat je niet meer weet wat onder of boven is. “Je moet op zoek naar zin en betekenis in het zinloze dat je is overkomen. Je moet een nieuwe wereld opbouwen om in te leven, met andere assumpties, want de vorige wereld is niet meer in zijn oorspronkelijke staat te herstellen”. Dit is één van de passende omschrijvingen van Manu Keirse uit zijn boek ‘Helpen bij verlies en verdriet’. Laten we vooral niet voorbij gaan aan hoe onmenselijk onverdraaglijk verlies kan voelen. Onderstaande tips en handvatten zijn er dan ook niet om je het gevoel te geven dat dit proces stapsgewijs of behapbaar aan te gaan is. Een ieder die met rouw in aanraking is gekomen kan je vertellen dat het alles behalve behapbaar voelt. Ze zijn geschreven als kleine reddingsboeien in de kolkende golven om je het gevoel te geven dat er ergens in deze storm mogelijkheden zijn om dit verlies te overleven. Want hoe onmenselijk onverdraaglijk het kan voelen, verlies is wat ons mens maakt en we zijn gemaakt om dit te kunnen overleven.

Er kan een reden zijn waarom je dit verlies nog niet aan hebt kunnen gaan, erin bent weggezogen of er nog niet klaar voor bent geweest. Het is belangrijk om dit te onderzoeken. Wees je bewust van de overtuigingen die je hebt met betrekking tot het omgaan met jouw verlies. Heb je gedachtes zoals “Ik zou hier allang overheen moeten zijn” of “Zo erg is dit toch niet?”. Dan kunnen deze gedachtes jouw proces in de weg zitten. Ook overtuigingen zoals “Als ik dit verlies verwerk vergeet ik hem/haar” kunnen logischerwijs ervoor zorgen dat je de rouw niet aan wil gaan. Neem de tijd om hier eens bij stil te staan. Sta stil bij wat je te verliezen hebt als je dit verlies aangaat en of je hiertoe bereidheid voelt.

Vervolgens is een belangrijk element van overleven van verlies mogen voelen wat dit verlies met je doet. Zonder uitzondering of voorwaardes. Dat betekent dat elk gevoel er mag zijn. Hoe overweldigend of intens het ook kan zijn. Rouw komt op in golven maar je zal niet verdrinken. Het komt vaak voor dat door omstandigheden of verplichtingen rouw naar de achtergrond gaat en een periode geen aandacht krijgt. Net als met alle gevoelens wacht het gewoon tot je er aandacht aan zal geven. Als dit is gebeurd is het van belang om bewust (letterlijk en figuurlijk) ruimte te creëren. Je kan van het stilstaan bij verlies een ritueel maken. Door bijvoorbeeld kaarsen aan te steken, foto’s te bekijken, herinneringen op te halen of muziek te luisteren dat je doet stilstaan bij jouw verlies. Vind vooral jouw eigen manier.

Rouw kan een eenzaam proces zijn. Dit komt deels omdat we het vaak lastig kunnen vinden om te praten over pijn en leed, helemaal als we er geen oplossingen voor kunnen bedenken. Helaas leren we weinig over het omgaan met verlies wat maakt dat gepaste reacties niet altijd gegeven worden. Of het nu in de vorm van een beste vriend(in) of professional is, je hoeft dit niet alleen te doen. Als je hulp nodig hebt, dan is die er. Durf hier om te vragen en geef dan vooral ook aan wat je nodig hebt van de ander.

Pijn na verlies betekent dat je je aan iemand of ergens aan gehecht hebt. Dit is waardevol. Stel jezelf de vraag: “Wat heb je liever? Nooit meer deze gevoelens ervaren, maar dat zou betekenen dat je nooit meer van iemand kan houden of ergens om kan geven. Of van iemand kunnen houden of ergens om kunnen geven, maar als je verliest waar je om geeft voel je de intense pijn.” Welke optie zou je dan kiezen? Door te ervaren dat je hier een keuze in hebt verminderd het gevoel van machteloosheid.

Ontwikkel zelf-compassie. Wees vriendelijk tegen jezelf. Je hebt het al zwaar genoeg. Als je hier meer over wil weten raden we je aan onze artikelen “milder voor jezelf” en “liefdevolle vriendelijkheid binnen jezelf is als het leren spreken van een nieuwe taal” te lezen.

Het allerbelangrijkste; volg jezelf hierin, het zal niet allemaal volgens plan gaan en er is geen goed of fout. Doe het rustig aan en vindt jouw eigen tempo. En vergeet niet: “Ook dit zal over gaan” (“this too shall pass”). Dit moment van intensiteit blijft niet voor eeuwig aanwezig. Net als alle emoties kent het een plafond en zal het weer wegtrekken.

Wanneer je vervolgens gekeken hebt naar wat je verloren hebt, neem dan ook tijd voor wat je nog wel hebt. Wat heeft dit verlies jou te vertellen over wat jij waardevol acht in het leven? Hoe kan je jouw leven zo inrichten dat je naar deze waarden leeft? Manu Keirse heeft het niet voor niks over rouwtaken in plaats van rouwfasen. Hiermee geeft hij aan dat je rouwarbeid verricht en dat het doorlopen ervan geen passief proces is.

Wil je meer weten over rouw en de rouwtaken dan raden we aan het boek “Helpen bij verlies en verdriet” van Manu Keirse te lezen. Dit boek is geschreven als gids om je te begeleiden in rouw of om een dierbare in rouw bij te kunnen staan. Wil je meer informatie? Neem contact op met onze psychologen via info@thementalmove.nl of bel 085 – 1303482.​